Fundusz inwestycyjny to forma zbiorowego inwestowania pieniędzy. Fundusz powstaje w drodze połączenia pieniędzy osób pragnących korzystnie zainwestować swoje oszczędności. Nawet niewielkie wpłaty tworzą duży kapitał, który umożliwia korzystne inwestycje. Środki funduszu inwestowane są w różnego rodzaju papiery wartościowe, takie jak akcje, bony skarbowe i obligacje. Fundusz inwestycyjny posiada osobowość prawną.

Organizację i sposób funkcjonowania funduszu określa ustawa o funduszach inwestycyjnych. Funduszem zarządza towarzystwo funduszy inwestycyjnych (TFI).

Fundusz inwestycyjny pozwala na wypłatę zainwestowanych pieniędzy bez konsekwencji, jakie niesie ze sobą likwidacja lokaty terminowej przed czasem. Doświadczenie pokazuje, że zyski z inwestycji w fundusz inwestycyjny są w dłuższym okresie wyższe niż zyski z tradycyjnych lokat bankowych. Poniżej krótka analiza pod kątem kilku czynników charakterystycznych dla inwestycji:

• Zyskowność - W przypadku funduszy inwestycyjnych stopa zwrotu jest zdeterminowana obraną strategią inwestycyjną - bardziej ryzykowne fundusze (np. akcyjne) mogą przynieść wysoki zysk, ale też wysoką stratę. Natomiast najbezpieczniejsze fundusze (np. rynku pieniężnego) zapewnią niewielki, ale stabilny zysk. Żaden z funduszy nie gwarantuje osiągnięcia określonego zysku (z wyjątkiem funduszy z ochroną kapitału). Zyski z lokat bankowych są porównywalne z rentownością funduszy rynku pieniężnego.
  W przypadku lokat bankowych mamy do czynienia z gwarancją wypłaty określonych odsetek pod warunkiem dotrzymania warunków umowy (np. utrzymania lokaty do terminu zapadalności), zaś środki finansowe z funduszu możemy wycofać w dowolnym momencie nie narażając się na utratę dotychczas wypracowanego zysku.
• Ryzyko inwestycyjne - podobnie jak zyskowność - jest zdeterminowane prowadzoną polityką inwestycyjną. Najwyższe ryzyko utraty kapitału cechuje fundusze akcyjne oraz fundusze mieszane z wysokim zaangażowaniem na rynku akcji. Najniższe ryzyko wiąże się z nabyciem jednostek funduszy rynku pieniężnego i gotówkowych.
  W przypadku lokat bankowych ryzyko inwestycyjne w ogóle nie występuje.
• Płynność - Istotnym atutem funduszy jest płynność. W funduszach otwartych jest ona wysoka - inwestor w każdym momencie wyjścia z inwestycji otrzyma zgromadzony kapitał nie narażając się na utratę dotychczas wypracowanego zysku.
  Lokaty bankowe również charakteryzują się płynnością - jednak należy liczyć się z utratą całości lub znacznej części dotychczasowych korzyści w momencie zerwania lokaty przed terminem.
• Strategia inwestycyjna, duże możliwości wyboru - Unikatową zaletą funduszy inwestycyjnych jest możliwość wyboru strategii inwestycyjnej odpowiadającej naszej skłonności do ryzyka. Uczestnik funduszu, w zależności od zmieniającej się koniunktury giełdowej, może praktycznie natychmiast zmienić preferowaną strategię dokonując konwersji jednostek pomiędzy funduszami.
  Działanie takie nie jest natomiast możliwe w przypadku lokat bankowych.
• Dostępność - Najwyższą dostępnością charakteryzują się fundusze inwestycyjne otwarte i lokaty bankowe, gdzie możliwość rozpoczęcia inwestycji (lokaty) istnieje już w momencie dokonania wpłaty w wysokości kilkudziesięciu (w niektórych przypadkach kilkuset) złotych.
• Przejrzystość - Najwyższą przejrzystość zapewniają fundusze inwestycyjne i bezpośrednie inwestycje na giełdzie - w ich przypadku w dowolnym momencie możemy sprawdzić wartość naszego portfela.
  Lokując oszczędności na lokacie bankowej najczęściej możemy określić, jaka będzie wartość naszej inwestycji w momencie zapadalności.

Inwestycja w fundusz jest bezpieczną formą pomnażania pieniędzy. Działalność lokacyjna została poddana wielu ograniczeniom ustawowym w celu zapobieżenia podejmowaniu przez zarządzających portfelem inwestycyjnym funduszu nadmiernego ryzyka.

Towarzystwo funduszy inwestycyjnych (TFI) i zarządzane przez nie fundusze mają odrębną osobowość prawną, a co za tym idzie posiadają odrębne masy majątkowe. W efekcie TFI nie ma bezpośredniego dostępu do środków ulokowanych w funduszu, którym zarządza. Wpłaty do funduszu inwestycyjnego są dokonywane na prowadzony przez depozytariusza wydzielony rachunek towarzystwa.

Ograniczenie ryzyka upadłości funduszu inwestycyjnego zwiększa znacznie bezpieczeństwo powierzonych środków, ale nie ochroni nas całkowicie przed ryzykiem inwestycyjnym związanym z charakterem lokat funduszu.

Inwestycja w fundusz w większości przypadków nie wymaga dysponowania dużym kapitałem. W wielu funduszach otwartych (FIO) wysokość minimalnej wpłaty jest ustalona na niskim poziomie, umożliwiającym inwestowanie stosunkowo niewielkich kwot. Minimalna pierwsza wpłata wynosi zazwyczaj 100 złotych, zaś kolejne wpłaty mogą być nawet niższe. Powoduje to dużą dostępność jednostek uczestnictwa dla inwestorów indywidualnych. 

Inwestor nie ma możliwości samodzielnego podejmowania decyzji inwestycyjnych oraz nie ma bezpośredniego wpływu na to, jakiego rodzaju instrumenty są kupowane do portfela funduszu. W zamian za to otrzymuje szereg innych zalet, w tym przede wszystkim: bezpieczeństwo powierzonych środków, profesjonalne zarządzanie, wysoką płynność inwestycji, dużą dostępność, relatywnie niskie koszty uczestnictwa. Ponadto inwestor ma możliwość elastycznego wyboru strategii inwestycyjnej poprzez wybór konkretnego produktu z szerokiej gamy funduszy oferowanych przez rodzime towarzystwa funduszy inwestycyjnych.

Uczestnik funduszu nie ma zagwarantowanej określonej stopy zwrotu w danym okresie, w odróżnieniu od np. lokaty bankowej, czy obligacji skarbowej. Pewien wyjątek od tej zasady stanowią fundusze z ochroną kapitału, które zapewniają uczestnikowi minimalną stopę zwrotu na koniec okresu rozliczeniowego, bądź gwarantują, iż wartość jednostki nie spadnie poniżej określonego procenta maksymalnej wartości z danego okresu. Dotychczasowe, historyczne wyniki osiągnięte przez fundusz nie stanowią gwarancji osiągnięcia takich samych wyników w przyszłości.

Fundusz inwestycyjny otwarty (FIO) ma obowiązek odkupywania jednostek uczestnictwa na każde żądanie uczestnika. Oznacza to, że możemy zażądać odkupienia jednostek (części lub wszystkich) przez fundusz w dowolnej, dogodnej dla siebie chwili, nie tracąc uzyskanych korzyści, jakby to miało miejsce w przypadku zerwania lokaty. Fundusze oferują także możliwość konwersji, czyli swobodnego przenoszenia zainwestowanych środków pomiędzy funduszami w ramach jednej rodziny funduszy lub zamiany jednostek uczestnictwa subfunduszu na jednostki uczestnictwa innego subfunduszu należącego do tego samego funduszu inwestycyjnego. Okres, w którym środki pieniężne zostają przekazane na rachunek klienta lub wypłacone w gotówce, jest określony w statucie funduszu (zazwyczaj następuje po kilku dniach). 

Wpłaty na konto PPK pochodzą z trzech źródeł: od pracodawcy, pracownika i państwa.

Pracodawca – wnosi wpłatę podstawową (1,5% wynagrodzenia brutto) oraz dobrowolną wpłatę dodatkową – maksymalnie 2,5% wynagrodzenia brutto.

Pracownik wnosi wpłatę podstawową (2% wynagrodzenia brutto; wpłata podstawowa może zostać obniżona do 0,5% wynagrodzenia brutto, jeśli łączne wynagrodzenie osiągane z różnych źródeł w danym miesiącu nie przekracza kwoty odpowiadającej 1,2-krotności minimalnego wynagrodzenia) oraz dobrowolnie wpłatę dodatkową – maksymalnie 2% wynagrodzenia brutto. 

Państwo: jednorazowo 250 zł wpłaty powitalnej oraz co roku 240 zł.

Nie. Ustawa o PPK nie wpływa na dotychczasowe elementy systemu emerytalnego, a jedynie poszerza jego możliwości. PPK to kolejny dobrowolny, prywatny sposób oszczędzania. Środki zebrane na indywidualnym koncie pracownika są wyłącznie jego własnością – mogą być w każdej chwili wypłacone i są dziedziczone.

Nie, ustawodawca nie przewiduje obecnie takiej możliwości.

Tylko i wyłącznie na rachunek PPE naszego współmałżonka lub osoby uprawnionej po naszej śmierci.

Samodzielnie nie. Wyboru instytucji finansowej dokonuje pracodawca w porozumieniu z zakładową organizacją związkową lub - jeżeli taka nie działa w jego firmie - wyboru dokonuje w porozumieniu z reprezentacją pracowników wybraną w trybie przyjętym u tego pracodawcy.

Środki gromadzone w ramach PPK inwestowane są na rynku kapitałowym. Każde inwestowanie środków na rynku kapitałowym, bez względu na to, czy są to inwestycje w akcje, czy w obligacje, wiąże się z ryzykiem. Aby zapewnić bezpieczeństwo oszczędności przyjęto w ramach PPK obowiązek inwestowania środków w funduszach zdefiniowanej daty. Istotą tych funduszy jest odpowiednio zróżnicowany portfel, który pozwala osiągnąć optymalny profil oczekiwanego zysku i podejmowanego ryzyka. Wraz z wiekiem oszczędzającego będzie zmieniała się alokacja w poszczególne rodzaje aktywów, co ma ograniczyć ryzyko inwestycyjne w ostatnich latach oszczędzania.

Środki gromadzone w PPK są lokowane w tzw. funduszach zdefiniowanej daty. Ich polityka inwestycyjna zakłada, że wraz z wiekiem oszczędzającego coraz większa część portfela funduszu inwestowana jest w aktywa mniej ryzykowne.

Każdy pracownik z automatu jest przydzielony do funduszu odpowiedniego dla jego wieku, czyli funduszu, w którym data końcowa (w nazwie) zbliżona jest do roku, w którym osiągnie 60 rok życia. Będzie to data właściwa dla danego, pięcioletniego przedziału roczników. Pracownicy urodzeni w latach 1963-1967 zostaną przydzieleni do funduszu, którego zdefiniowana data przypada na rok 2025.

Uczestnik PPK w trakcie oszczędzania może dokonać konwersji lub zamiany środków dotychczas zgromadzonych w funduszu zdefiniowanej daty właściwym dla jego wieku na jednostki uczestnictwa innego funduszu. Zmiany funduszu uczestnik może dokonywać wielokrotnie.

Dodatkowo ustawa o PPK umożliwia określenie podziału wpłat do PPK do kilku funduszy zdefiniowanej daty.

Nie. Taką informację pracownik powinien otrzymać od instytucji finansowej zarządzającej jego rachunkiem. Zgodnie z ustawą musi ona bowiem w terminie do ostatniego dnia lutego każdego roku przekazywać każdemu uczestnikowi PPK, w postaci elektronicznej (albo na wniosek uczestnika w postaci papierowej):

• roczną informację o wysokości środków zgromadzonych na jego rachunku PPK,
• o wysokości wpłat dokonanych na ten rachunek w poprzednim roku kalendarzowym oraz
• o innych zrealizowanych na nim w tym czasie transakcjach.

Tak.  Pracownik może mieć nawet kilkanaście PPK. W praktyce powinien mieć jedno, góra kilka kont. Wynika to z tego, że powinien być zapisany do PPK prowadzonych we wszystkich zakładach pracy, w których jest zatrudniony.

Nieco inaczej wygląda sytuacja przy zmianie pracy. Wówczas to pracownik decyduje, czy zgromadzone w pracowniczym planie kapitałowym środki są przenoszone na PPK kolejnego pracodawcy w ramach „wypłaty transferowej”. W przypadku zgody na transfer, nowy pracodawca dba o przeniesienie środków na nowe konto – wystarczy przekazać informację o swoich rachunkach PPK. W przypadku braku zgody, należy złożyć taką informację u nowego pracodawcy. Wówczas środki pozostają na dotychczasowych rachunkach PPK.

Zasadniczo tak, pracodawca będzie mógł stosować różny procent wpłat dodatkowych. Jednakże zróżnicowanie procentu wpłat dodatkowych będzie możliwe wyłącznie z uwzględnieniem długości okresu zatrudnienia w danym podmiocie albo treści obowiązującego regulaminu wynagrodzeń, czy układu zbiorowego pracy. Pracodawca nie może różnicować wysokości dopłat na podstawie tylko własnego widzimisię.

Tak, pod pewnymi warunkami. Pracownik może obniżyć wpłatę podstawową (która standardowo wynosi 2% wynagrodzenia brutto) tylko wówczas, gdy jego łączne wynagrodzenie osiągane z różnych źródeł w danym miesiącu nie przekracza kwoty odpowiadającej 1,2 krotności minimalnego wynagrodzenia. W takiej sytuacji wpłata podstawowa może zostać obniżona do 0,5% wynagrodzenia brutto, tzn. może być niższa niż 2%, ale nie niższa niż 0,5% wynagrodzenia brutto.

Może on też dowolnym momencie decydować o wysokości dobrowolnej wpłaty dodatkowej, która zgodnie z ustawą o PPK może wynosić do 2% wynagrodzenia brutto pracownika. Wystarczy, że złoży pracodawcy deklarację w tej sprawie. Może też z jej wnoszenia zrezygnować w ogóle.

Nie, nie ma takiej możliwości. Złożona przez osobę zatrudnioną deklaracja rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK dotyczy wszystkich stosunków prawnych łączących osobę zatrudnioną z danym podmiotem zatrudniającym.

Tak w ramach PPK pracownik może wnosić składkę dodatkową w wysokości do 2% wynagrodzenia. Maksymalna wysokość składek finansowanych przez uczestnika PPK wynosi 4% wynagrodzenia, w tym wpłata podstawowa do 2% (w przypadku gdy wysokości wynagrodzenia uczestnika osiąganego z różnych źródeł w danym miesiącu nie przekracza kwoty odpowiadającej 1,2-krotnosci minimalnego wynagrodzenie, wpłata może być niższa niż 2%, ale nie mniej niż 0,5%)  i wpłata dodatkowa to kolejne maksymalnie 2%.

Deklaracja wpłaty dodatkowej finansowanej przez uczestnika PPK obowiązuje od dnia jej złożenia. To oznacza, że wpłatę dodatkową należy naliczyć od pierwszego wynagrodzenia wypłaconego uczestnikowi PPK po złożeniu tej deklaracji.

Tak. W ramach PPK przewiduje się dwa rodzaje zasilenia: jednorazowa wpłata powitalna w wysokości 250 zł oraz coroczna dopłata w wysokości 240 zł, przysługująca za każdy rok gromadzenia środków.

Wpłatę powitalną (250 zł) otrzymają pracownicy, którzy przez co najmniej 3 pełne miesiące będą uczestnikami PPK i za co najmniej 3 miesiące dokonają wpłat podstawowych. Dopłatę roczną (240 zł) otrzymają natomiast wszyscy uczestnicy PPK, (poza pewnymi wyjątkami opisanymi w ustawie) których wpłaty podstawowe i dodatkowe w danym roku wyniosą co najmniej 3,5% 6-krotności minimalnego wynagrodzenia w roku, za który dopłata jest należna. Uczestnicy, których wpłaty podstawowe są niższe niż 2% (osoby o niższych dochodach), muszą zgromadzić co najmniej 25% powyższej kwoty.

Wpłata powitalna pojawi się na rachunku uczestnika bez pośrednictwa pracodawcy w następnym kwartale po przystąpieniu do PPK, a dopłata roczna do 15 kwietnia następnego roku po tym, za który przysługuje dopłata.

Za dany rok kalendarzowy uczestnik PPK może nabyć prawo tylko do jednej dopłaty rocznej, niezależnie od liczby prowadzonych dla niego rachunków PPK. Jeżeli uczestnik PPK jest stroną więcej niż jednej umowy o prowadzenie PPK, dopłata roczna podlega zewidencjonowaniu na rachunku PPK prowadzonym na podstawie umowy o prowadzenie PPK, która została zawarta w jego imieniu i na jego rzecz najpóźniej. Jeśli tego samego dnia zawarto na rzecz uczestnika więcej umów o prowadzenie PPK, dopłatę ewidencjonuje się na rachunku PPK, na którym wartość zgromadzonych środków jest większa.

Pracownik poza obowiązkową wpłatą podstawową obciążony jest podatkiem dochodowym od wpłaty wnoszonej przez pracodawcę. Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowią one przychód pracownika podlegający opodatkowaniu. Będzie on potrącany z wynagrodzenia pracownika.

Środki zostaną przeniesione na rachunek PPK prowadzony przez nowego pracodawcę, chyba że pracownik pisemnie nie wyrazi na to zgody i w takim przypadku środki pozostaną na rachunku prowadzonym przez instytucję finansową właściwą dla byłego pracodawcy do czasu ich wypłaty, wypłaty transferowej lub zwrotu.

Środki nadal pozostaną w PPK i będą dalej inwestowane do czasu wypłaty lub zwrotu. Tak, będzie to tzw. zwrot, co oznacza, że 30% zgromadzonych środków, z części finansowanej przez pracodawcę, zostanie przelane do ZUS i zapisane na Twoim koncie w ZUS, jako należna składka, a od pozostałych 70% zapłacisz podatek od zysków kapitałowych. Dodatkowo zapłacisz podatek od zysków kapitałowych od 100% środków z Twoich wpłat oraz będziesz musiał zwrócić 100% środków sfinansowanych przez państwo w formie dopłaty powitalnej i dopłat rocznych.

Tak. Pracownik może w dowolnym momencie dokonać zwrotu środków zgromadzonych w PPK. Składając wniosek o zwrot środków, uczestnik otrzyma zgromadzone przez siebie oszczędności, pomniejszone o:
- podatek od zysków kapitałowych,
- 30% środków pochodzących z wpłat po stronie pracodawcy - pobrane 30% zapisywane jest pracownikowi jako jego składka na ubezpieczenie emerytalne w ZUS,
- środki pochodzące z dopłat od Państwa są zwracane w całości do Funduszu Pracy.

Ponadto ustawa przewiduje szczególne sytuacje życiowe, w których zgromadzone oszczędności będzie można wypłacić przed 60. rokiem życia:
- w sytuacji poważnej choroby uczestnika, jego małżonka lub dziecka (do 25% środków, bez obowiązku zwrotu),
- w celu pokrycia wkładu własnego w związku z zaciągnięciem kredytu na budowę domu lub zakup mieszkania, ale tylko dla uczestników przed 45. rokiem życia (do 100 % środków z obowiązkiem zwrotu w ciągu maksymalnie 15 lat).

Do wniosku o wypłatę części środków zgromadzonych w PPK w przypadku poważnego zachorowania uczestnika PPK, jego małżonka lub dziecka uczestnika PPK dołącza się orzeczenie, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 23 lit. a-c ustawy o PPK, lub zaświadczenie lekarza medycyny potwierdzające diagnozę wystąpienia poważnego zachorowania, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 23 lit. d lub e ustawy o PPK. Pracownik powinien przedstawić oryginały, ewentualnie wskazane powyżej dokumenty powinny zostać poświadczone za zgodność z oryginałem.

Nie. Zgodnie z ustawą o PPK uczestnik PPK, który nie ukończył 45 lat, może wnioskować o wypłatę do 100% środków z obowiązkiem zwrotu w celu pokrycia wkładu własnego w związku z zaciągnięciem kredytu na budowę/przebudowę budynku mieszkalnego lub zakup mieszkania czy gruntu. Jednak wypłaty tej uczestnik PPK może dokonać tylko na sfinansowanie jednej inwestycji. Nawet w sytuacji, gdy ma kilka rachunków PPK.

Tak, dokonanie zwrotu środków zgromadzonych na rachunku PPK nie stanowi przeszkody do dalszego oszczędzania w tym samym PPK. Nie skutkuje bowiem zamknięciem rachunku dla uczestnika ani zakończeniem oszczędzania (o ile osoba zatrudniona nie złożyła deklaracji rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK). Rachunek PPK, z którego dokonano zwrotu nadal jest dla uczestnika prowadzony i wpłaty są wznawiane co 4 lata.

Jeżeli małżeństwo uczestnika PPK uległo rozwiązaniu przez rozwód lub zostało unieważnione, środki zgromadzone na rachunku PPK uczestnika PPK, przypadające byłemu małżonkowi uczestnika PPK w wyniku podziału majątku wspólnego małżonków, są przekazywane w formie wypłaty transferowej na rachunek PPK byłego małżonka uczestnika PPK. Jeśli były współmałżonek nie będzie miał rachunku PPK, środki przypadające mu w wyniku podziału majątku będzie mógł otrzymać w formie pieniężnej lub wypłaty transferowej na rachunek terminowej lokaty, na warunkach wskazanych w ustawie. Podział środków następuje tylko za okres trwania związku małżeńskiego. 
 

Wypłata jest przewidziana dla osób, które ukończą 60. rok życia. Wtedy będzie można skorzystać w pełni z przysługujących ulg podatkowych i ZUS. Wcześniejsza wypłata środków tj. przed osiągnięciem 60. roku życia jest zdefiniowana jako zwrot. Jest on możliwy w każdej chwili, ale będzie obciążony podatkami (zryczałtowanym podatkiem dochodowym od zysków kapitałowych, tzw. podatek Belki), zwrotem dopłat ze strony Państwa, a część środków z części finansowanej przez pracodawcę (w wysokości 30%) trafi również do ZUS. Aby wypłacić środki należy złożyć wniosek o wypłatę środków do wybranej instytucji finansowej po osiągnięciu 60. roku życia.
 

Tak, z tym że od 75% zgromadzonych środków zostanie potrącony zryczałtowany podatek dochodowy od zysków kapitałowych, tzw. podatek Belki. Ustawa o PPK przewiduje wypłatę 25% zgromadzonych środków jednorazowo, a 75% zgromadzonych środków w co najmniej 120 ratach miesięcznych. Uczestnik PPK może wskazać mniejszą liczbę rat miesięcznych, ale wówczas zostanie potrącony ww. podatek.

Zgodnie z przepisami ustawy co miesiąc środki są przeliczane poprzez podzielenie kwoty znajdującej się na rachunku PPK należącym do uczestnika przez liczbę miesięcy pozostałych do miesiąca, w którym ma nastąpić wypłata ostatniej raty. Raty nie będą równe, ponieważ środki zgromadzone w PPK będą podlegać aktywnemu zarządzaniu, wobec czego wartość jednostek uczestnictwa może ulegać zmianom. 

Intencją ustawodawcy jest to, aby PPK niejako „podążały” za pracownikiem i w przypadku zmiany zakładu pracy była dokonywana wypłata transferowa na PPK u nowego pracodawcy. Jednakże zgodnie z Ustawa, pracownik może być stroną więcej niż jednego PPK, w takim przypadku 25% liczy się na każdą z umów oddzielnie. Obowiązek prawidłowego dokonywania wypłat spoczywa na instytucji finansowej prowadzącej PPK, do której uczestnik PPK złożył wniosek o wypłatę.
 

Jest to jedna z możliwości wypłaty środków po osiągnięciu 60 lat. Świadczenie małżeńskie będzie mogło być zrealizowane jeśli małżonek uczestnika PPK także osiągnie 60 rok życia oraz posiada PPK w tej samej instytucji i oboje oświadczą że chcą skorzystać w wypłaty w formie świadczenia małżeńskiego. Świadczenie będzie wypłacane przez 120 miesięcy. Świadczenie będzie wypłacane łącznie małżonkom, aż do wyczerpania środków. W razie śmierci jednego z nich, świadczenie będzie wypłacane drugiemu w dotychczasowej wysokości, aż do wyczerpania środków.
 

Po śmierci uczestnika PPK zgromadzone w PPK środki podlegają wypłacie transferowej do PPK, IKE lub PPE osoby uprawnionej lub podlegają wypłacie w formie pieniężnej. Forma wypłaty środków po zmarłym uczestniku zależy od woli tej osoby. Może wskazać osobę uprawnioną do jego środków (jednej lub więcej osób, można też dokonać procentowego podziału środków, jakie ma otrzymać osoba wskazana przez uczestnika PPK). Jeśli tego nie zrobi, środki otrzyma jego spadkobierca (dziedziczenie na zasadach ogólnych).

Jeżeli w chwili śmierci uczestnik PPK pozostawał w związku małżeńskim, instytucja finansowa dokona wypłaty transferowej połowy środków zgromadzonych na rachunku PPK zmarłego uczestnika PPK na rachunek PPK, IKE lub PPE jego małżonka (w zakresie, w jakim środki te stanowiły przedmiot małżeńskiej wspólności majątkowej) albo na jego wniosek wypłaci mu te środki w formie pieniężnej. Spadkobiercy mogą wnioskować o wypłatę środków na pisemny wniosek złożony instytucji finansowej, w której prowadzone było PPK dla zmarłego uczestnika.

Z wnoszenia wpłat do PPK można zrezygnować zarówno na etapie tworzenia programu, jak i w każdym dowolnym momencie w przyszłości. Aby zrezygnować z oszczędzania, należy złożyć Pracodawcy pisemną deklarację rezygnacji, w której oświadcza się o rezygnacji z prawa do wpłat Pracodawcy oraz dopłat od Państwa.

IKE  prowadzą:

• fundusze inwestycyjne (otwarte fundusze inwestycyjne i specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte),
• podmioty prowadzące działalność maklerską (domy maklerskie i banki prowadzące działalność maklerską),
• zakłady ubezpieczeń na życie,
• banki,
• od 1 stycznia 2012 również dobrowolne fundusze emerytalne.

Osoba pragnąca założyć IKE podpisuje umowę o prowadzenie IKE z wybraną przez siebie instytucją finansową. Jednak zanim podpisze taką umowę, w związku z nałożonym nakazemgromadzenia  oszczędności tylko na jednym IKE, będzie musiała złożyć stosowne oświadczenie. Jego treść uzależniona jest od tego, czy osoba fizyczna nie posiada IKE, czy też posiada to konto i pragnie dokonać transferu środków dotychczas zgromadzonych na nowe IKE.

Gdy osoba zamierzająca podpisać umowę o prowadzenie IKE posiada już IKE, a zamiarem podpisania kolejnej umowy jest transfer środków z jednego konta na drugie, to będzie zobowiązana do złożenia oświadczenia, że posiada już IKE prowadzone przez inną instytucją finansową, podać jej nazwę i potwierdzić, że instytucja ta dokona wypłaty transferowej środków dotychczas zgromadzonych przez oszczędzającego na IKE.

Natomiast jeżeli oszczędzający zawiera umowę o prowadzenie IKE w celu rozpoczęcia oszczędzania na IKE, wówczas oświadcza, że:

• nie gromadzi środków na IKE prowadzonym przez inną instytucję finansową (z wyjątkiem IKE w innych funduszach inwestycyjnych zarządzanych przez towarzystwo, z którym podpisywana jest umowa o prowadzenie IKE),
• w roku otwarcia IKE nie dokonał transferu środków z innego, uprzednio posiadanego IKE, do pracowniczego programu emerytalnego.

Na osoby, które ukończyły 55 lat, nałożony został dodatkowy obowiązek złożenia oświadczenia o niedokonaniu w przeszłości wypłaty z IKE.

Prawo do dodatkowego oszczędzania na przyszłą emeryturę w ramach IKE i IKZE przysługuje każdej osobie fizycznej, która ukończyła 16 lat.
W przypadku osób małoletnich, wpłaty na IKE lub IKZE mogą być dokonywane tylko w roku kalendarzowym, w którym dana osoba uzyskuje dochody z pracy wykonywanej na podstawie umowy o pracę.
W przypadku osób, które ukończyły 55 rok życia, warunkiem założenia IKE jest przedłożenie oświadczenia, że nie dokonała w przeszłości wypłaty środków zgromadzonych na IKE.

Na IKE i IKZE może gromadzić oszczędności wyłącznie jeden oszczędzający. Oznacza to, że nie ma możliwości gromadzenia oszczędności wspólnie, np. z małżonkiem czy z dzieckiem. Każda z tych osób musi założyć własne, odrębne Konto.

Osoba, która zdecyduje się na założenie IKE i po jakimś czasie nie będzie zadowolona ze sposobu prowadzenia konta przez daną instytucję finansową, będzie mogła w każdym czasie przenieść zgromadzony kapitał do innej instytucji.

Oszczędzający będzie mógł również przenieść środki zgromadzone w ramach pracowniczego programu emerytalnego na IKE w przypadku rezygnacji z dalszego uczestnictwa w programie i zakończenia pracy u pracodawcy prowadzącego ten program lub w przypadku likwidacji programu. Oszczędzający będzie mógł także dokonać wypłaty transferowej z IKE do PPE. Takie przeniesienie środków jest również zwolnione z podatku od dochodów kapitałowych. Natomiast instytucje finansowe prowadzące IKE mogą pobrać od oszczędzającego dodatkową opłatę za dokonanie wypłaty transferowej, jeżeli następuje ona przed upływem 12 miesięcy od dnia podpisania umowy o prowadzenie IKE. Instytucje nie mają obowiązku pobierania tej opłaty. Jeżeli zdecydują się nią obciążyć oszczędzającego, wysokość tej opłaty znajdzie się w umowie o prowadzenie IKE.

W przypadku dokonania wypłaty transferowej do zakładu ubezpieczeń na życie, środki transferowane zasilają w całości rachunek oszczędzającego w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym. Oznacza to, że zakład ubezpieczeń na życie nie może ze środków transferowanych pokryć kosztów ochrony ubezpieczeniowej czy innych kosztów związanych z prowadzeniem umowy ubezpieczenia na życie z funduszem kapitałowym.

Ustawa zezwala tylko na przetransferowanie całości zgromadzonych środków, dopuszczając dwa wyjątki – w przypadkutransferu pomiędzy funduszami należącymi do tej samej rodziny funduszy inwestycyjnych oraz gdy transferowane środki są przyznane w postępowaniu likwidacyjnym lub upadłościowym.

W momencie podjęcia decyzji o przeniesieniu zgromadzonego kapitału do innej instytucji finansowej, oszczędzający - przed dokonaniem transferu - powinien zawrzeć umowę o prowadzenie IKE z nową instytucją i przedłożyć dotychczasowej instytucji potwierdzenie zawarcia nowej umowy oraz złożyć dyspozycję transferu. W takim przypadku instytucja dotychczas prowadząca IKE powinna przesłać zgromadzone środki w ciągu 14 dni od dnia złożenia dyspozycji transferu. Podobnie sytuacja przedstawia się w przypadku transferu pomiędzy IKE a pracowniczym programem emerytalnym.

Wypłata środków zgromadzonych na IKZE następuje wyłącznie:

1. na wniosek oszczędzającego, po osiągnięciu przez niego wieku 65 lat oraz pod warunkiem dokonywania wpłat na IKZE co najmniej w 5 latach kalendarzowych,

2. w przypadku śmierci oszczędzającego - na wniosek osoby uprawnionej.

Środki zgromadzone przez oszczędzającego na IKZE mogą być, w zależności od wniosku oszczędzającego, wypłacone jednorazowo lub w ratach.

Wypłata w ratach następować będzie przez co najmniej 10 lat, chyba że okres oszczędzania w  ramach IKZE był krótszy (jednak nie mniej niż 5 lat). W takim przypadku wypłata środków będzie mogła być pobierana przez okres równy okresowi oszczędzania, tj. okresowi, w jakim dokonywane były wpłaty. Środki wypłacane po zakończeniu oszczędzania na IKZE, niezależnie od formy wypłaty (jednorazowa albo w ratach) będą opodatkowane podatkiem zryczałtowanym w stawce 10%.

Instytucja finansowa, jako płatnik, jest obowiązana do poboru podatku od dokonywanych wypłat z IKZE.

Indywidualne konto emerytalne (IKE) ma służyć oszczędzaniu na dodatkową emeryturę, dlatego też z ulgi podatkowej mogą skorzystać jedynie osoby, które dokonają wypłaty zgromadzonych oszczędności po 60 roku życia. Osoby, które nabędą przed 60 rokiem życia uprawnienia emerytalne będą mogły dokonać wypłaty, jeżeli ukończyły 55 lat.

Ponadto, by być uprawnionym do zwolnienia z podatku od dochodów kapitałowych należy dokonać wpłat na IKE co najmniej w 5 dowolnych latach kalendarzowych albo wpłat ponad połowy wartości wpłat na IKE co najmniej 5 lat przed dniem złożenia przez oszczędzającego wniosku o dokonanie wypłaty.

Osoby urodzone do 31 grudnia 1948 r. mają krótsze okresy gromadzenia oszczędności uprawniające je do zwolnienia podatkowego. W przypadku osób urodzonych do 31 grudnia 1945 r. okres pięcioletni skrócono do lat trzech, a w przypadku osób urodzonych między 1 stycznia 1946 r. a 31 grudnia 1948 r. do lat czterech. Nie ustanowiono górnego wieku oszczędzającego, do którego musi zostać dokonana wypłata.

Moment wypłaty środków zgromadzonych na IKE zależy od oszczędzającego. Również do jego decyzji (albo osoby uprawnionej, w przypadku śmierci oszczędzającego) pozostawiono wybór formy wypłaty, tzn. czy jednorazowo będzie wypłacony cały zgromadzony kapitał, czy też wypłata środków zgromadzonych na IKE będzie miała formę ratalną.

Wypłata jednorazowa, a w przypadku wypłaty w ratach pierwsza rata, powinny być dokonane w terminie nie dłuższym niż 14 dni od dnia złożenia przez oszczędzającego wniosku o dokonanie wypłaty, chyba, że zażąda on wypłaty w terminie późniejszym. Nie ma obowiązku wypłaty środków zgromadzonych na IKE w określonym czasie (np. po ukończeniu 70 lat, czy po przejściu na emeryturę).

Przed dokonaniem wypłaty należy podać instytucji finansowej prowadzącej IKE urząd skarbowy właściwy dla oszczędzającego. Jeżeli oszczędzający nie ukończył 60 lat musi również przedstawić instytucji finansowej decyzję organu rentowego o przyznaniu prawa do emerytury.

Po dokonaniu wypłaty jednorazowej albo wypłaty pierwszej raty oszczędzający nie może założyć ponownie IKE, gdyż zwolnienie podatkowe z tytułu gromadzenia oszczędności na IKE przysługuje tylko raz.

Osoba, która zdecyduje się na założenie IKE i po jakimś czasie nie będzie zadowolona ze sposobu prowadzenia konta przez daną instytucję finansową, będzie mogła w każdym czasie przenieść zgromadzony kapitał do innej instytucji.

Oszczędzający będzie mógł również przenieść środki zgromadzone w ramach pracowniczego programu emerytalnego na IKE w przypadku rezygnacji z dalszego uczestnictwa w programie i zakończenia pracy u pracodawcy prowadzącego ten program lub w przypadku likwidacji programu. Oszczędzający będzie mógł także dokonać wypłaty transferowej z IKE do PPE. Takie przeniesienie środków jest również zwolnione z podatku od dochodów kapitałowych. Natomiast instytucje finansowe prowadzące IKE mogą pobrać od oszczędzającego dodatkową opłatę za dokonanie wypłaty transferowej, jeżeli następuje ona przed upływem 12 miesięcy od dnia podpisania umowy o prowadzenie IKE. Instytucje nie mają obowiązku pobierania tej opłaty. Jeżeli zdecydują się nią obciążyć oszczędzającego, wysokość tej opłaty znajdzie się w umowie o prowadzenie IKE.

W przypadku dokonania wypłaty transferowej do zakładu ubezpieczeń na życie, środki transferowane zasilają w całości rachunek oszczędzającego w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym. Oznacza to, że zakład ubezpieczeń na życie nie może ze środków transferowanych pokryć kosztów ochrony ubezpieczeniowej czy innych kosztów związanych z prowadzeniem umowy ubezpieczenia na życie z funduszem kapitałowym.

Ustawa zezwala tylko na przetransferowanie całości zgromadzonych środków, dopuszczając dwa wyjątki – w przypadkutransferu pomiędzy funduszami należącymi do tej samej rodziny funduszy inwestycyjnych oraz gdy transferowane środki są przyznane w postępowaniu likwidacyjnym lub upadłościowym.

W momencie podjęcia decyzji o przeniesieniu zgromadzonego kapitału do innej instytucji finansowej, oszczędzający - przed dokonaniem transferu - powinien zawrzeć umowę o prowadzenie IKE z nową instytucją i przedłożyć dotychczasowej instytucji potwierdzenie zawarcia nowej umowy oraz złożyć dyspozycję transferu. W takim przypadku instytucja dotychczas prowadząca IKE powinna przesłać zgromadzone środki w ciągu 14 dni od dnia złożenia dyspozycji transferu. Podobnie sytuacja przedstawia się w przypadku transferu pomiędzy IKE a pracowniczym programem emerytalnym.

Na IKE można co roku wpłacić maksymalnie 300% prognozowanego na dany rok przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. W przypadku osób małoletnich wysokość wpłat ograniczona jest ponadto wysokością uzyskiwanego dochodu z pracy. Wpłata na IKE dokonywana przez te osoby nie będzie mogła zatem przekroczyć limitu wpłat na IKE, jak również wysokości dochodów osiąganych przez te osoby z tytułu umowy o pracę.

W 2020 roku limit wpłat na IKE wynosi 15 681 zł.  

W przypadku IKZE co roku można wpłacić maksymalnie kwotę odpowiadającą 1,2-krotności prognozowanego na dany rok przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, określonego w ustawie budżetowej lub ustawie o prowizorium budżetowym lub w ich projektach, jeżeli odpowiednie ustawy nie zostały uchwalonej.

W przypadku osób małoletnich wysokość wpłat ograniczona jest  wysokością uzyskiwanego dochodu z pracy. Wpłata na IKZE dokonywana przez te osoby nie będzie mogła zatem przekroczyć limitu wpłat na IKZE, jak również wysokości dochodów osiąganych przez te osoby z tytułu umowy o pracę.

Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego co roku ogłasza wysokość  kwoty wpłat na IKZE do końca roku, poprzedzającego rok, w którym będę dokonywane wpłaty na IKZE

W 2020 roku limit wpłat na IKZE wynosi 6 272,40 zł.

Zawierając umowę o prowadzenie IKE oszczędzający może wskazać osobę (lub kilka osób), której zostaną wypłacone środki po jego śmierci. Taką dyspozycję można w każdym czasie zmienić. Natomiast, gdy oszczędzający nie wyznaczy takiej osoby, środki zgromadzone na IKE przypadają spadkobiercom, a w przypadku IKE prowadzonego przez zakłady ubezpieczeń na życie środki przyznane na podstawie umowy ubezpieczenia przypadają najbliższej rodzinie ubezpieczonego w kolejności ustalonej w ogólnych warunkach ubezpieczenia.

Osoba uprawniona (osoba wskazana, spadkobierca, najbliższa rodzina oszczędzającego) może je wypłacić albo przenieść na swoje IKE, bądź do pracowniczego programu emerytalnego. W obu przypadkach środki te zwolnione są zarówno z podatku od dochodów kapitałowych, jak i z podatku od spadków i darowizn.

 Dokonując wypłaty środków zgromadzonych na IKE po zmarłym oszczędzającym, osoba uprawniona składa wniosek o dokonanie wypłaty tych środków oraz akt zgonu oszczędzającego i dokumentu stwierdzającego tożsamość osoby uprawnionej albo prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku oraz zgodnego oświadczenia wszystkich spadkobierców o sposobie podziału środków zgromadzonych przez oszczędzającego bądź prawomocnego postanowienia sądu o dziale spadku oraz dokumentów stwierdzających tożsamość spadkobierców.

W przypadku IKZE oszczędzający może w umowie o prowadzenie IKZE wskazać osobę uprawnioną do środków zgromadzonych na  IKZE, w przypadku jego śmierci. W takim przypadku, wypłata środków zgromadzonych na IKZE zmarłego oszczędzającego na IKZE następuje na wniosek osoby uprawnionej. Podlega ona zryczałtowanemu opodatkowaniu w stawce 10%.